چکیده
زیگموند فروید در ۱۹۰۹ طی یک سلسله سخنرانی
در دانشگاه کلارک که به دعوت روان شناسی به نام جی. استانلی هال انجام شد،
روان شناسی روانکاوانه را به ایالات متحده معرفی کرده بنابراین در ایالات
متحده نخستین بار روان شناسها بودند که نظریات ووید را در مجامع علمی به
رسمیت شناختند. امروزه تأثیر و نفوذ فروید چنان فراگیر شده است که برخی جز
آشنایی مختصری با روانکاوی هیچ چیز دیگری از روان شناسی نمی دانند.
اگر
بخواهیم در کنار رفتار گرایی و روان شناسی هیئت نگر به یکی از نظریه های
مهمتر فروید اشاره کنیم، تفسیر او از ناخودآگاه مناسبتر است. مبنای نظریه
فروید درباره ناخودآگاه این مفهوم است که خواسته های نامقبول (ممنوع شده یا
مجازات شده) دوران کودکی از حوزه آگاهی رانده به بخشی از ناخودآگاه تبدیل
می شوند و در آنجا همچنان تأثیر خود را اعمال می کنند. ناخودآگاه به راههای
مختلفی از جمله رویا، لغزش زبان، و حرکات ادایی فشار می آورد تا محملی
برای ابراز محتویات خود بیابد. روش روانکاوی یعنی تداعی آزاد با راهنمایی
روانکاو نیز خود راهی است برای کمک به خواسته های ناخودآگاه تا به شکل
کلامی ابراز شوند. طبق نظریه سنت فروید این خواسته های ناخودآگاه تقریباً
فقط یک ماهیت دارن و آن ماهیت حسنی است. این تأکید نظریه فروید بر فعالیت
مبنی کودکان یک یاز موانع قبول آن در ابتدای مطرح شدن این نظریه بود.
مقدمه
مکانیسم های دفاعی من فرآیندهایی در ساختار شخصیت هستند که بر سازش
روانشناختی تأثیر می گذارند (بلک و بلک، ۱۹۹۴؛ ویلنت، ۲۰۰۰) پژوهشگران
مکانیسم های دفاعی من، سازمان سلسله مراتبی دفاعها را در امتداد پوستار
سازش یافتگی تأیید کرده اند. (بوند، گاردنر، کریستنیم و سیگال، ۱۹۸۳؛ سمرد،
گرینسپون و فیبزگ، ۱۹۷۳؛ ویلنت، ۱۹۷۷، ۱۹۹۲؛ هان، ۱۹۷۷). مکانیسم های
دفاعی که مسئولیت محافظت از من را در مواجهه با شکل های مختلف اضطراب بر
عهده دارند (فروید، ۱۹۲۳)، بر حسب نوع کنش وری ممکن است بهنجار یا نابهنجار
و کار آمد یا ناکار آمد باشند. اندروز و سینگ و بوند (۱۹۹۳) بر اساس طبقه
بندی سلسله مراتبی ویلنت (۱۹۷۱،۱۹۷۶) مکانیسم های دفاعی را به سه سبک دفاعی
رشد یافته ، نوروتیک و رشد نایافته تقسیم کرده اند. مکانیسم های دفاعی
رشد یافته به منزله شیوه های مواجهه انطباقی، بهنجار و کارآمد محسوب می
شوند. مکانیسم های دفاعی نوروتیک و رشد نایافته، شیوه های مواجهه غیر
انطباقی و ناکار آمد هستند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده …………………………………………………………………………………………………… ۱
فصل اول: کلیات
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. ۳
بیان مسئله …………………………………………………………………………………………….. ۴
فصل دوم: مباحث نظری
زیگموند فروید ……………………………………………………………………………………….. ۷
تعریف روانکاوی …………………………………………………………………………………… ۱۵
ساختار شخصیت ………………………………………………………………………………….. ۱۸
دیدگاه روان پویشی ……………………………………………………………………………… ۳۴
دیدگاه انسان گرایی ……………………………………………………………………………… ۴۴
دیدگاه صفت ……………………………………………………………………………………….. ۴۷
نظریه اجتماعی شناختی ………………………………………………………………………… ۴۹
مکانیزمهای دفاعی ………………………………………………………………………………… ۵۴
تاریخچه مکانیزم دفاعی …………………………………………………………………………. ۵۸
عملکرد مکانیزم دفاعی ………………………………………………………………………….. ۶۰
ویژگی مکانیزم دفاعی …………………………………………………………………………… ۶۲
مکانیسم دفاعی و سبکهای مقابله …………………………………………………………….. ۷۱
سبکها و مکانیسم های دفاعی- روانی …………………………………………………….. ۷۲
نظریه فروید در مورد مکانیسم دفاعی …………………………………………………….. ۷۹
طبقه بندی مکانیسم دفاعی ……………………………………………………………………… ۸۱
حمایتهای تجربی……………………………………………………………………………………. ۱۴۳
سنجش مکانیزمهای دفاعی ……………………………………………………………………. ۱۵۴
انواع آزمونها ……………………………………………………………………………………….. ۱۵۶
آزمون علاقه……………………………………………………………………………………….. ۱۵۷
آزمون شخصیت…………………………………………………………………………………… ۱۵۸
آزمون سازگاری بل …………………………………………………………………………….. ۱۶۱
آزمون شخصیت مینسوتا……………………………………………………………………….. ۱۶۲
روشهای فرافکنی………………………………………………………………………………….. ۱۶۳
آزمون رورشاخ…………………………………………………………………………………….. ۱۶۵
آزمون دریافت ذهنی …………………………………………………………………………….. ۱۶۶
فصل سوم :بحث و نتیجه گیری
برایند بحث……………………………………………………………………………………………. ۱۶۹
فهرست منابع
منابع فارسی ………………………………………………………………………………………… ۱۷۰
منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………. ۱۷۱
منابع فارسی :
اتکینسون و اتکینون و همکارانش ، زمینه روانشناسی هیلگارد ، ترجمه حسن رفیعی و دیگران ( ۱۳۸۳) ، انتشارات ارجمند .
احمد وند، محمد علی ( ۱۳۶۸) ، مکانیسم های دفاعی روانی ، تهران ، انتشارات بامداد .
پاشا شریفی ، حسن ( ۱۳۷۶) ، نظریه ها و کاربرد آزمون های هوش و شخصیت ، تهران ، انتشارات سخن .
صنعتی ، محمد ( ۱۳۸۰) ، مقایسه سبکهای دفاعی و اضطراب دانشجویان ، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی ، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران .
شفیع آبادی ، ع ، ناصری ، ع ، ( ۱۳۶۵) ، نظریه های مشاوره و روان درمانی ، تهران ، مرکز نشر دانشگاهی .
دیوید هاکنی و ویژگیهای کلی دوران وی
مدرنیسم و مسائل تازه
«دیوید هاکنی یکی از مطرحترین نقاشان معاصر است، هاکنی در دورانی زیست میکند که دریچههای نو و تازه بیشماری به روی جهان تجسمی باز میشوند اگرچه در آثار هاکنی دورههای مختلف کاری و هنری را میتوان یافت اما نکته اصلی در آثار هاکنی نگاه تیز و موشکافانه وی برگرفته از طبیعت مرئی و مهمتر برگردان هنری با درک زیبایی شناختی خاصی است. جنبش مدرنیسم در نقاشی و پیآمدهای آن از جمله پستمدرنیسم زمینهساز تحول در ذهن و عمل نقاشانه هاکنی است شاید بهتر باشد قبل از هر چیز به شرایط دنیای نو در عصر حاضر پرداخت.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول ۱ـ۱ مدرنیسم و مسائل تازه……………………………………………………………………………………….. ۲
۱ـ۲ پستمدرنیسم………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۶
فصل دوم ۲ـ۱ واقعیت و تأثیر آن بر آثار دیوید هاکنی…………………………………………………………… ۲۴
۲ـ۲ عملکرد خط و ارتباط آن با طراحی……………………………………………………………………………………… ۳۵
فصل سوم ۳ـ۱ هاکنی و کاوش در بیان هنری…………………………………………………………………………. ۶۰
۳ـ۲ نقاشی و عکاسی از زبان هاکنی……………………………………………………………………………………………. ۷۰
۳ـ۳ هاکنی و ابداع و نوآوری………………………………………………………………………………………………………… ۷۳
۳ـ۴ هاکنی و طراحی صحنه………………………………………………………………………………………………………… ۸۲
۳ـ۵ گستره دیداری نگاه هاکنی بر واقعیت…………………………………………………………………………………. ۹۳
فصل چهارم ۴ـ۱ نتیجهگیری…………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۳
۴ـ۲ تصاویر نقاشی (نمونه کار)……………………………………………………………………………………………………… ۱۰۴
۴ـ۳ فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۷
۴ـ۴ فهرست منابع و مآخذ لاتین…………………………………………………………………………………………………. ۱۱۸
۴ـ۵ فهرست تصاویر……………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۱۹
۴ـ۶ گزارش کار عملی…………………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۱
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
۱ـ تصویر(۱ـ۱)دست تسلیم عقل میگرددـ قسمتی از اثر (افسانه یونانی که سرچشمه نقاشی را به یاد میآورد)…… ۲۲
۲ـ تصویر (۱ـ۲) نقاشی با برداشتی از دست تسلیم عقل میگردد ـ برگرفته از گالری وست میتر، نیویورک (احتمالاً اثر دیدیو هاکنی) ۲۲
۳ـ تصویر (۲ـ۳) پرواز به مناظر سویس، ایتالیا ـ دیوید هاکنی ـ رنگ روغن ـ ۱۹۶۲……………………………. ۳۱
۴ـ تصویر (۲ـ۴) رقص چاچا در ساعات اولیه ۲۴ مارس ـ دیوید هاکنی ـ رنگ روغن ـ ۱۹۶۱ ۳۴
۵ـ تصویر (۲ـ۵) بیایید امشب برویم به … دیوید هاکنی ـ رنگ روغن ۱۹۶۰………………………………………. ۳۷
۶ـ تصویر (۲ـ۶) سه خط با سرعتهای متفاوت………………………………………………………………………………….. ۳۸
۷ـ تصویر (۲ـ۷) پرتره خانم لینی ـ اثر اسکات کوکوشکا ـ مدادرنگی…………………………………………………… ۳۸
۸ـ تصویر (۲ـ۸) پرتره واعظ ـ اثر رامبراند ـ قلم و گچ…………………………………………………………………………. ۳۹
۹ـ تصویر (۲ـ۹) فیزیکدان، روبرت اوپنهایمر ـ اثر بن شان………………………………………………………………….. ۳۹
۱۰ـ تصویر (۲ـ۱۰) حرکت خط…………………………………………………………………………………………………………. ۴۱
۱۱ـ تصویر (۲ـ۱۱) مفهوم حرکت در جهات مختلف بر روی شکلهای دایره، بیضی و مربع ۴۱
۱۲ـ تصویر (۲ـ۱۲) ترکیببندی عناصر مستدیر، فشرده، دورگشته، مخالف، کوچک و تیز، و غیره ۴۱
۱۳ـ تصویر (۲ـ۱۳) نمونههایی از حرکتهای متفاوت خط………………………………………………………………….. ۴۵
۱۴ـ تصویر (۲ـ۱۴)……………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۵
۱۵ـ تصویر (۲ـ۱۵)……………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۵
۱۶ـ تصویر (۲ـ۱۶) گیتار ـ کتاب و روزنامه ـ اثر خوان گریس……………………………………………………………… ۴۶
۱۷ـ تصویر (۲ـ۱۷)……………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۶
۱۸ـ تصویر (۲ـ۱۸) مادر و فرزند اثر سانودی پیتر ………………………………………………………………………………. ۴۶
۱۹ـ تصویر (۲ـ۱۹)……………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۹
۲۰ـ تصویر (۲ـ۲۰) سگ ـ اثر جان آگوست………………………………………………………………………………………… ۴۹
۲۱ـ تصویر (۲ـ۲۱) طراحی مرزی با یک خط اثر پابلو پیکاسو……………………………………………………………… ۴۹
۲۲ـ تصویر (۲ـ۲۲) اتود اولیه برای تابلو گرنیکا ـ پیکاسو…………………………………………………………………….. ۵۱
۲۳ـ تصویر (۲ـ۲۳) گرنیکاـ اثر پیکاسو……………………………………………………………………………………………….. ۵۱
۲۴ـ تصویر (۲ـ۲۴) پیتر در سانتاکروز ـ هاکنی ۱۹۶۶…………………………………………………………………………. ۵۴
۲۵ـ تصویر (۲ـ۲۵) پیتر در هتل پلازا، سانتاکروز ـ هاکنی ۱۹۶۶………………………………………………………… ۵۴
۲۶ـ تصویر (۲ـ۲۶) مرد آرام ـ هاکنی ۱۹۶۵……………………………………………………………………………………….. ۵۵
۲۷ـ تصویر (۲ـ۲۷) پیتر ـ اثر هاکنی………………………………………………………………………………………………….. ۵۶
۲۸ـ تصویر (۲ـ۲۸) پیتر در حال مطالعه، کالیفرنیا ـ اثر هاکنی ۱۹۶۶…………………………………………………. ۵۶
۲۹ـ تصویر (۲ـ۲۹) طراحی از گنجینه کتابخانه مکزیکوسیتی ـ اثر هاکنی……………………………………………. ۵۷
۳۰ـ تصویر (۲ـ۳۰) پرتره گریگوری ـ هاکنی ۱۹۸۵ ……………………………………………………………………………. ۵۷
۳۱ـ تصویر (۲ـ۳۱) شاگرد ـ هاکنی ـ اِچینگ ۱۹۷۳ …………………………………………………………………………. ۵۸
۳۲ـ تصویر (۲ـ۳۲) استودیوی رمبروک ـ هاکنی ۱۹۸۵ …………………………………………………………………….. ۵۸
۳۳ـ تصویر (۲ـ۳۳) من و والدینم ـ هاکنی، رنگ روغن روی بوم ـ ۱۹۷۵ ………………………………………….. ۶۵
۳۴ـ تصویر (۳ـ۳۴) فتوکلاژ ـ هاکنی ـ ۱۹۸۳ ……………………………………………………………………………………. ۷۳
۳۵ـ تصویر (۳ـ۳۵) سه اثر از دوران دهه ۷۰ هاکنی با گرایش ناتورالیستی ـ اکریلیک و مدادرنگی ۷۴
۳۶ـ تصویر (۳ـ۳۶) کدبانوی بورلیهیلز ـ هاکنی اکریلیک ـ ۱۹۶۶ ………………………………………………………. ۷۸
۳۷ـ تصویر (۳ـ۳۷) طبیعت بیجان روی میز شیشهای ـ هاکنی ـ اکریلیک ۱۹۷۱ ……………………………… ۸۰
۳۸ـ تصویر (۳ـ۳۸)، (۳ـ۳۹) …………………………………………………………………………………………………………….. ۸۹
۳۹ـ تصویر (۳ـ۴۰)، (۳ـ۴۱) …………………………………………………………………………………………………………….. ۹۰
۴۰ـ تصویر (۳ـ۴۲)، (۳ـ۴۳) ……………………………………………………………………………………………………………. ۹۱
۴۱ـ تصویر (۳ـ۴۴)، (۳ـ۴۵) …………………………………………………………………………………………………………….. ۹۲
۴۲ـ تصویر (۳ـ۴۶) آقا و خانم پرسی و کلارک ـ هاکنی اکریلیک ـ ۷۱ ـ ۱۹۷۰………………………………….. ۹۸
۴۳ـ تصویر (۳ـ۴۷) کانتر جور به سبک فرانسوی ـ هاکنی ـ رنگ روغن ـ ۱۹۷۴ …………………………………. ۱۰۰
فهرست منابع و مآخذ:
احمدی، بابک ـ حقیقت و زیبایی ـ نشر مرکز ـ چاپ اول ـ تهران ـ ۱۳۷۴
برشت، برتولت ـ درباره تئاتر ـ ترجمه فرهاد بهزاد ـ تهران ۱۳۷۵
حلیمی، محمدحسین ـ اصول و مبانیهلی تجسمی زبان بیان ـ انتشارات شرکت افست ـ تهران ۱۳۷۲
حلیمی، محمدحسین ـ شیوههای نقاشی (رنسانس تا هنر معاصر) ـ چاپ اول ـ نشر احیاء کتاب ـ۱۳۸۳
داندیس، دونیس ـ مبادی سواد بصری ـ ترجمه مسعود سپهر ـ انتشارات سروش ـ چاپ دوم ـ تهران ـ ۱۳۷۱
جئوگی، کپس ـ زبان تصویر ـ ترجمه فیروزه مهاجر ـ انتشارات سروش ـ تهرام ـ ۱۳۶۸
دیوید هاکنی و ویژگیهای کلی دوران وی
مدرنیسم و مسائل تازه
«دیوید هاکنی یکی از مطرحترین نقاشان معاصر است، هاکنی در دورانی زیست میکند که دریچههای نو و تازه بیشماری به روی جهان تجسمی باز میشوند اگرچه در آثار هاکنی دورههای مختلف کاری و هنری را میتوان یافت اما نکته اصلی در آثار هاکنی نگاه تیز و موشکافانه وی برگرفته از طبیعت مرئی و مهمتر برگردان هنری با درک زیبایی شناختی خاصی است. جنبش مدرنیسم در نقاشی و پیآمدهای آن از جمله پستمدرنیسم زمینهساز تحول در ذهن و عمل نقاشانه هاکنی است شاید بهتر باشد قبل از هر چیز به شرایط دنیای نو در عصر حاضر پرداخت.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول ۱ـ۱ مدرنیسم و مسائل تازه……………………………………………………………………………………….. ۲
۱ـ۲ پستمدرنیسم………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۶
فصل دوم ۲ـ۱ واقعیت و تأثیر آن بر آثار دیوید هاکنی…………………………………………………………… ۲۴
۲ـ۲ عملکرد خط و ارتباط آن با طراحی……………………………………………………………………………………… ۳۵
فصل سوم ۳ـ۱ هاکنی و کاوش در بیان هنری…………………………………………………………………………. ۶۰
۳ـ۲ نقاشی و عکاسی از زبان هاکنی……………………………………………………………………………………………. ۷۰
۳ـ۳ هاکنی و ابداع و نوآوری………………………………………………………………………………………………………… ۷۳
۳ـ۴ هاکنی و طراحی صحنه………………………………………………………………………………………………………… ۸۲
۳ـ۵ گستره دیداری نگاه هاکنی بر واقعیت…………………………………………………………………………………. ۹۳
فصل چهارم ۴ـ۱ نتیجهگیری…………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۳
۴ـ۲ تصاویر نقاشی (نمونه کار)……………………………………………………………………………………………………… ۱۰۴
۴ـ۳ فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۷
۴ـ۴ فهرست منابع و مآخذ لاتین…………………………………………………………………………………………………. ۱۱۸
۴ـ۵ فهرست تصاویر……………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۱۹
۴ـ۶ گزارش کار عملی…………………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۱
فاقد تصاویر
فهرست منابع و مآخذ:
احمدی، بابک ـ حقیقت و زیبایی ـ نشر مرکز ـ چاپ اول ـ تهران ـ ۱۳۷۴
برشت، برتولت ـ درباره تئاتر ـ ترجمه فرهاد بهزاد ـ تهران ۱۳۷۵
حلیمی، محمدحسین ـ اصول و مبانیهلی تجسمی زبان بیان ـ انتشارات شرکت افست ـ تهران ۱۳۷۲
حلیمی، محمدحسین ـ شیوههای نقاشی (رنسانس تا هنر معاصر) ـ چاپ اول ـ نشر احیاء کتاب ـ۱۳۸۳
داندیس، دونیس ـ مبادی سواد بصری ـ ترجمه مسعود سپهر ـ انتشارات سروش ـ چاپ دوم ـ تهران ـ ۱۳۷۱
جئوگی، کپس ـ زبان تصویر ـ ترجمه فیروزه مهاجر ـ انتشارات سروش ـ تهرام ـ ۱۳۶۸
مقدمه
“اما بی شک شاخص ترین نقاشی شکل گرای انگلیسی و به واقع یکی از نامدارترین
هنرمندان معاصر اروپایی، فرانس بیکن (۹۲-۱۹۰۹) است. بیکن انگلیسی در کنار
بالتوس فرانسوی (متولد ۱۹۰۸) سرآمد نقاشان معاصری هستند که توانستند
ادراک و ذهنیت نوگرای اروپایی را با زبانی تصویری- یا فیگورایتو- در
آثارشان بیان کنند. این دو نقاش با شخصیتی عجیب و حدیث نفس اندوهگین خود،
در کار هنری شباهت هایی داشتند. اهمیت کار بیکن در سازشی بود که او بین
نقاشی شکل نگار سنتی و نقاشی مدرن برقرار کرد و آن را به درجات مختلف در
آثارش متجلی ساخت. در قیاس با بسیاری از هنرمندان و براساس استاندارد نقد
مدرن، بیکن را باید چهره ای به شوق سنتی قلمداد کرد. او همواره با مواد
قدیمی کار کرده (رنگ روغن بر روی بوم) و همیشه چارچوب های سنتی را در کارش
رعایت می نمود. اما از سوی دیگر از روش های مرسوم و کهنه نیز به طور جدی
فاصله میگرفت.”
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱
فصل اول
زندگینامه فرانسیس بیکن …………………………………………………………………………………………………………… ۳
فصل دوم
اکسپرسیونیسم در آثار بیکن …………………………………………………………………………………………………….. ۲۶
تجزیه و تحلیل آثار……………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۰
الف- تابلوی دوشقة گوساله ……………………………………………………………………………………………………….. ۳۰
ب- سلف پرترهها و پرترهها ………………………………………………………………………………………………………. ۳۴
ج- سوئینی مبارز …………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۷
فصل سوم :
نتیجهگیری …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۳۸
فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۶
گزارش کار عملی ………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۷
تصاویر کار عملی …………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۸
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
آدمهایی که از ترس به خود پیچیده ………………………………………………………………………………………… ۲۲
سه طرح فیگور بر پایه تصلیب …………………………………………………………………………………………………… ۲۳
پاپ معصوم دهم …………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۴
دوشقه گوساله ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۹
سه طرح برای یک پرتره …………………………………………………………………………………………………………….. ۴۰
پرتره – میشل لرس (۱) ……………………………………………………………………………………………………………. ۴۱
پرتره – میشل لرس (۲) ……………………………………………………………………………………………………………. ۴۲
سه طرح برای سلف پرتره ………………………………………………………………………………………………………….. ۴۳
نقاشی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۴
سه لته الهام گرفته از شعر الیوت ……………………………………………………………………………………………… ۴۵
فهرست منابع:
۱- آرناسون، تابستان ۱۳۷۵، هنر مدرن، مصطفی اسلامیه، چاپ اول.
۲- پاکباز روئین، سال ۱۳۷۸، دایره المعارف هنر، فرهنگ معاصر.
۳- دادی ادوارد، سال ۱۳۸۵، آخرین جنبشهای هنری، دکتر علیرضا سمیعآذر.
۴- گاردنر هلن، سال ۱۳۸۴، هنر در گذرزمان، محمد تقی فرامرزی، چاپ نقش.
۵- گفتگوی دیوید سیلومتر با فرانسیس بیکن، سال ۱۳۸۶،شروین شهامی، پورچاپ اول، چاپ و نشر نظر.
۱ـ۱ـ مقدمه
با توجه به پیشرفتهای فناوری روزمره و شتابان, جوامع به جوامعی مبتنی بر دانش و آگاهی تبدیل شدهاند. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به مؤسسات و سازمانها این امکان را میدهد که فعالیتهای تجاری و مبادلات خود را با سرعت و انعطافپذیری انجام دهند.
در قرن بیست و یکم فناوری اطلاعاتی و ارتباطی با سرعت بیشتر پیشرفت و توسعه خواهد کرد. پیشرفتهای به وجود آمده در فناوری اطلاعات و ارتباطات در اواخر قرن بیستم باعث شکلگیری تجارت الکترونیکی شده است. تجارت الکترونیکی انقلابی عظیم در شیوه تجارت و کسب و کار به وجود آورده است.
تجارت الکترونیکی و به تعبیر وسیعتر کسب و کار الکترونیکی شیوه و نحوه زندگی کردن انسانها را نیز متحول میسازد. کشورهای پیشرفته چندین سال است که تجارت الکترونیکی را آغاز کردهاند و کم کم مسائل و مشکلات آن را تجربه کردهاند بنابراین تا حدودی بسترهای فناوری, قانونی و سرمایههای انسانی و مادی لازم برای توسعه و گسترش آن را فراهم ساختهاند و در آستانه تحول اساسی و کامل در شیوه کسب و کار و زندگی هستند, که در آن به میزان وسیع از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده خواهد شد.
علاوه بر کشورهای پیشرفته, کشورهای در حال توسعه نیز به منظور ایجاد زیرساختها و بسترهای لازم برای تجارت الکترونیکی, در حال برنامهریزی و تلاش هستند. در کشور ما هم تلاشهای پراکندهای صورت گرفته است, ولی این تلاشها تاکنون اثربخش نبوده است زیرا از یک طرف از انسجام و یکپارچگی لازم برخوردار نمیباشد و از طرف دیگر فاقد سرعت مناسب هستند.
از آنجا که هدف غایی کتاب حاضر بسترسازی برای گسترش تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی در ایران میباشد در این فصل در خصوص تجارت الکترونیکی بحث و بررسی به عمل میآید. هدف از ارائه این فصل آشنایی با ابعاد و زیرساختهای تجارت الکترونیکی و تبیین نقش و جایگاه انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی در آن میباشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیشگفتار
فصل اول : تجارت الکترونیکی
۱ـ۱ـ مقدمه
۲ـ۱ـ مفهوم تجارت الکترونیکی
۳ـ۱ـ تاریخچه تجارت الکترونیکی
۴ـ۱ـ مزایای ایجاد تجارت الکترونیکی
۵ـ۱ـ معایب تجارت الکترونیکی
۶ـ۱ـ مراحل تجارت الکترونیکی
۷ـ۱ـ مدلهای تجارت الکترونیکی
۸ـ۱ـ عواملی که باعث شتاب تجارت الکترونیکی شدهاند
۹ـ۱ـ تجارب کشورها در خصوص تجارت الکترونیکی
۱۰ـ۱ـ اثرات تجارت الکترونیکی بر کشورهای در حال توسعه
۱۱ـ۱ـ محدودیتهای رشد تجارت الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه
۱۲ـ۱ـ عوامل مؤثر در گسترش تجارت الکترونیکی
۱۳ـ۱ـ جایگاه تجارت الکترونیکی در ایران
فصل دوم : انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی
۱ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۲ـ پول و نقش آن در تجارت
۱ـ۲ـ۲ـ نقشهای اساسی پول
۲ـ۲ـ۲ـ ویژگیهای مطلوب پول
۳ـ۲ـ۲ـ انواع تقسیمبندی پول
۳ـ۲ـ چگونگی پیدایش نظام بانکداری در جهان و سیر تکاملی آن
۱ـ۳ـ۲ـ تاریخچه و چگونگی پیدایش بانکداری
۲ـ۳ـ۲ـ تاریخچه پیدایش بانکداری الکترونیکی
۳ـ۳ـ۲ـ مقایسه بانکداری سنتی و بانکداری الکترونیکی
۴ـ۲ـ انتقال الکترونیکی وجوه
۱ـ۴ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۴ـ۲ـ مفهوم انتقال الکترونیکی وجوه (EFT)
۳ـ۴ـ۲ـ اهمیت و جایگاه EFT
۴ـ۴ـ۲ـ مزایای بکارگیری انتقال الکترونیکی وجوه
۵ـ۴ـ۲ـ نحوه عملکرد انتقال الکترونیکی وجوه
۶ـ۴ـ۲ـ انواع سیستمهای انتقال الکترونیکی وجوه
۷ـ۴ـ۲ـ معماری سیستمهای پرداخت الکترونیکی
۵ـ۲ـ سوئیفت (SWIFT)
۱ـ۵ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۵ـ۲ـ تعریف سوئیفت
۳ـ۵ـ۲ـ تاریخچه سوئیفت
۴ـ۵ـ۲ـ مزایای سوئیفت
۵ـ۵ـ۲ـ کاربرد سوئیفت
۶ـ۵ـ۲ـ مکانیزم عمل سوئیفت
۶ـ۲ـ کارتهای بانکی
۱ـ۶ـ۲ـ مفهوم کارتهای بانکی
۲ـ۶ـ۲ـ تاریخچه کارتهای بانکی
۳ـ۶ـ۲ـ مزایای کارتهای بانکی
۴ـ۶ـ۲ـ انواع کارتهای بانکی
۵ـ۶ـ۲ـ مکانیزم عمل کارتهای بانکی
۶ـ۶ـ۲ـ الزامات و تجهیزات سیستم مدیریت کارت
۷ـ۶ـ۲ـ مسائل و مشکلات کارتها
۷ـ۲ـ پول الکترونیکی
۱ـ۷ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۷ـ۲ـ تعریف پول الکترونیکی
۳ـ۷ـ۲ـ اهمیت و مزایای پول الکترونیکی
۴ـ۷ـ۲ـ انواع پول الکترونیکی
۵ـ۷ـ۲ـ معایب و پیامدهای منفی پول الکترونیکی
۸ـ۲ـ پرداخت الکترونیکی صورتحسابها
۱ـ۸ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۸ـ۲ـ تعریف پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
۳ـ۸ـ۲ـ اهمیت پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
۴ـ۸ـ۲ـ فرآیند پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
۵ـ۸ـ۲ـ مزایای پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
۹ـ۲ـ امنیت در سیستمهای الکترونیکی انتقال وجوه
۱ـ۹ـ۲ـ مقدمه
۲ـ۹ـ۲ـ مفهوم امنیت
۳ـ۹ـ۲ـ مسائل مربوط به امنیت
۴ـ۹ـ۲ـ فناوریهای امنیت اطلاعات
فصل سوم : انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی و موانع گسترش آن در ایران
۱ـ۳ـ مقدمه
۲ـ۳ـ بانکداری الکترونیکی در ایران
۳ـ۳ـ مشکلات و موانع گسترش انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی در ایران
۱ـ۳ـ۳ـ مشکلات مربوط به زیرساختهای اساسی
۲ـ۳ـ۳ـ کمبود سرمایههای انسانی مناسب برای انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
۳ـ۳ـ۳ـ موانع قانونی کاربرد انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
۴ـ۳ـ۳ـ موانع اقتصادی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
۵ـ۳ـ۳ـ موانع فرهنگی ـ اجتماعی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
۶ـ۳ـ۳ـ موانع سیاسی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
۷ـ۳ـ۳ـ موانع مربوط به مقاومت کارکنان و مدیران بانکها در مقابل تغییر حرکت از بانکداری سنتی به بانکداری الکترونیکی
۸ـ۳ـ۳ـ مشکلات مربوط به نظام مدیریتی حاکم بر بانکهای کشور
۹ـ۳ـ۳ـ سنتی بودن سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی سازمانها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی در ایران
۱۰ـ۳ـ۳ـ دولتی بودن بانکهای کشور و وضعیت غیررقابتی بودن آنها
۱۱ـ۳ـ۳ـ مشکلات امنیتی
۱۲ـ۳ـ۳ـ اثرات ناشی از تحریم اقتصادی آمریکا
فصل چهارم : راههای گسترش و توسعه بانکداری الکترونیکی در ایران
۱ـ۴ـ مقدمه
۲ـ۴ـ برنامه راهبردی تحول در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران
۳ـ۴ـ نقش وظایف بانک مرکزی در برنامه تحول در نظام بانکداری جمهوری اسلامی
۴ـ۴ـ شیوه ایجاد تحول در یک بانک
ضمیمه: تعریف واژههای کلیدی
فهرست منابع فارسی
۱ـ اباذری, فرشید, ”پول الکترونیکی و سیستمهای پرداختکننده اینترنتی“, پردازشگر, شماره ۹, سال دوم.
۲ـ ابراهیمی, صفر و بختیاری, محمد, ”دولت الکترونیکی“, مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی, کیش, ۱۳ـ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۳۸۰٫
۳ـ ابلنسکی, نیک, مترجم: شریفی, منصور, ”مهندسی مجدد و مدیریت دگرگونسازی سازمانها“, نشر آروین, تهران ۱۳۷۴٫
۴ـ احتشامی اکبری, کاملیا, ”تجارت الکترونیکی“ صنعت و مطبوعات, دی و بهمن ۱۳۷۶,
ص ۲۵ـ۲۳٫
۵ـ اذعانی, فاطمه, ”برقراری امنیت در سیستمهای انتقال الکترونیکی پول“, اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران, سال ۱۳۷۹, صفحات ۱۹۶ـ۱۶۷٫
۶ـ اشعمی, محمدصادق و شیخانی, سعید, ”کارتهای بانکی و چگونگی کاربرد آنها در جمهوری اسلامی ایران“, مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی, سال ۱۳۷۷٫
۷ـ اشفعی, محمدصادق, ”پول الکترونیکی در قرن بیست و یکم“, تدبیر شماره ۵۶, مهر ماه ۷۴٫
۸ـ باجاج, ک.ک. و ناگ, دبجانی, مترجم: بهنام مجتهدی, دکتر ایرج, ”از مبادله الکترونیکی اطلاعات تا تجارت الکترونیکی“, مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی, تهران, ۱۳۷۶٫