این تحقیق از یک مقدمه و چهار بخش تشکیل شده است که هر یک از بخش ها نیز به فصول مختلف و فصول نیز به مباحث متعدد تقسیم شده است.
در بخش اول زمینه ها و عرصه های نفوذ فرهنگ غرب را بیان نموده ، نفوذ فرهنگ غرب را بر جوامع عربی از طریق تاثیر بر ادبیات عربی بررسی خواهیم کرد.
همچنین نقش موسسات فرهنگی آموزشی و رسانه ای در دوره معاصر به عنوان عوامل نهضت ادبی و زمینه ساز الگوبرداری بی حد و مرز از ادبیات غرب در ادبیات عربی و در نتیجه نفوذ فرهنگ غرب در جوامع عربی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. لازم به ذکر است نام «عرب» ،ملت های بسیاری را در بر می گیرد. ولی در این پایان نامه ، بیشتر به مصر و آن بخش از شام (یا به اصطلاح نویسندگان اروپایی «سوریه جغرافیایی» که امروزه به نام سوریه و لبنان شناخته شده است نظر خواهیم داشت.
در این باره که چرا مصر و شام ، پیشگام جنبش عرب بوده اند در بخش نخست ، سخن خواهیم گفت.
در بخش دوم مکاتب ادبی وارد شده در ادبیات عرب معاصر را مطرح نموده، خواهیم گفت توزیع و گسترش مکاتب ادبی غربی بر جوامع عربی از جمله عوامل موثر در ایجاد گفتمان های ادبی و فضا سازی برای تولید آثار ادبی در چارچوبه وارد شده از دنیار غرب بوده است.
شایان ذکر است شناخت ادبیات معاصر عرب بدون شناخت ادبیات معاصر غرب غیر ممکن بوده و اثبات فرضیه های این تحقیق و نیز بررسی نقش مسیحیان در انتقال فرهنگ و ادبیات غرب به ادیات عرب بدون طرح مبانی نظری غرب و مکاتب ادبی آن ناممکن می نماید.
در بخش سوم نمودها و جلوه های غرب گرایی در گرایش های نوین ادبیات عرب را بیان نموده ، به صورت اجمالی گرایش های نوین شعر و نثر را در دوره معاصر بررسی خواهیم کرد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
طرح تحقیق …………………………………………………………………………………………. ۱
مقدمه ………………………………………………………………………………………………… ۷
بخش اول : ریشه ها و زمینه های تاریخی نفوذ فرهنگ غرب بر جوامع عربی ۱۰
پیشگفتار ……………………………………………………………………………………………. ۱۱
فصل اول : عوامل نهضت ادبی …………………………………………………………….. ۱۵
پیشگامی مصر ……………………………………………………………………………………. ۱۶
وضع شام ………………………………………………………………………………………….. ۱۸
۱- مدارس …………………………………………………………………………………………. ۲۴
۱-۱- لبنان ……………………………………………………………………………………….. ۲۴
۱-۲- مصر ………………………………………………………………………………………. ۲۵
۱-۳- سایر بلاد عربی ……………………………………………………………………….. ۲۵
۲-روزنامه و مجلات ………………………………………………………………………….. ۲۵
۲-۱-مصر …………………………………………………………………………………………. ۲۵
۲-۲- لبنان …………………………………………………………………………………………. ۲۶
۳-چاپ و چاپخانه ………………………………………………………………………………. ۲۶
۴- کتابخانه ………………………………………………………………………………………… ۲۷
۵- انجمن های علمی و ادبی …………………………………………………………………. ۲۷
۶- ارتباط و تماس مستقیم با غرب ……………………………………………………….. ۲۷
۷- ترجمه داستان های غربی ……………………………………………………………….. ۳۲
۷-۱- سیر تحول داستان نویسی در مصر تا جنگ جهانی دوم …………………. ۳۹
۷-۲- نقد و بررسی سیر تاریخی داستان نویسی در ادبیات نوین ……………… ۵۳
۸- نمایشنامه ……………………………………………………………………………………… ۵۹
۹- سینما ……………………………………………………………………………………………. ۶۰
فصل دوم : شرق شناسی …………………………………………………………………….. ۶۱
۱- مفهوم شرق شناسی ………………………………………………………………………. ۶۲
۱-۱- معنای لغوی استشراق ………………………………………………………………. ۶۲
۱-۲- معنای اصلاحی استشراق…………………………………………………………… ۶۳
۲- پدیده مشرق شناسی …………………………………………………………………… ۶۴
۳- شرق شناسی …………………………………………………………………………….. ۶۶
۴- شرق به عنوان «غیر»…………………………………………………………………… ۶۷
۵- نمونه های بارز صورت نمایشی شرق ………………………………………….. ۶۹
۶- سیاست و شرق شناسی ……………………………………………………………… ۷۰
۷- یونان گرایی و مسیحیت به عنوان اجزای بنیادین میراث شرقی ها …… ۷۰
۸- شرق شناسی وارونه ………………………………………………………………….. ۷۱
۹- بومی گرایی ……………………………………………………………………………….. ۷۲
نقد و نظر……………………………………………………………………………………………. ۷۳
بخش دوم : مکاتب ادبی معاصر ……………………………………………………………. ۷۷
فصل اول : مکاتب ادبی غرب ………………………………………………………………… ۷۸
۱- سیر تحول تاریخی مکاتب ادبی غرب ………………………………………………… ۷۹
۲- مکاتب ادبی مغرب زمین …………………………………………………………………. ۸۳
۲-۱- کلاسیک ……………………………………………………………………………………. ۸۵
۲-۲- کلاسیک جدید ……………………………………………………………………………. ۸۸
۲-۳- رومانتیسم ………………………………………………………………………………… ۹۱
۲-۴- پارناسیسم ………………………………………………………………………………… ۹۶
۲-۵- رئالیسم …………………………………………………………………………………….. ۱۰۰
۲-۶- رئالیسم سوسیالیستی …………………………………………………………………. ۱۰۲
۲-۷- سوررئالیسم ……………………………………………………………………………… ۱۰۲
۲-۸- سمبولیسم …………………………………………………………………………………. ۱۰۳
۲-۹- اگزیستانسیالیسم ……………………………………………………………………….. ۱۰۶
۲-۱۰- دادائیسم …………………………………………………………………………………. ۱۱۰
فصل دوم شعرعربی و مکاتب ادبی غرب ………………………………………………. ۱۱۲
۱- شعر عربی قدیم …………………………………………………………………………….. ۱۱۳
۱-۱- مکتب «عمود الشعر»………………………………………………………………….. ۱۱۴
۱-۲- مکتب نوپردازان ……………………………………………………………………….. ۱۱۵
۱-۳- مکاتب عربی قدیم ……………………………………………………………………… ۱۱۶
۱-۳-۱ – مکتب صنعت ………………………………………………………………………… ۱۱۶
۱-۳-۲- مکتب تصنیع ………………………………………………………………………….. ۱۱۷
۱-۳-۳- مکتب تصنع …………………………………………………………………………… ۱۱۷
۲- شعر عربی معاصر……………………………………………………………………… ۱۱۸
۲-۱- کلاسیک نوین در شعر عربی معاصر ………………………………………….. ۱۱۹
۲-۲- رومانتیسم در شعر عربی معاصر……………………………………………….. ۱۲۱
۲-۳- رئالیسم در شعر عربی معاصر…………………………………………………… ۱۲۵
۲-۴- سوررئالیسم در شعر عربی معاصر……………………………………………. ۱۲۶
۲-۵- سمبولیسم در شعر عربی معاصر……………………………………………….. ۱۲۷
۲-۶- اگزیستانسیالیسم در شعر عربی معاصر………………………………………. ۱۳۲
۲-۷- پارناسیسم در شعر عربی معاصر………………………………………………. ۱۳۴
۲-۸- دادائیسم در شعر عربی معاصر………………………………………………… ۱۳۵
فصل سوم : گرایش به تامل در ادبیات عرب ………………………………………….. ۱۳۶
۱- ریشه های گرایش به تامل در دوره معاصر ……………………………………… ۱۳۷
۱-۱- احساس حقارت ……………………………………………………………………….. ۱۳۷
۱-۲- بحران ها …………………………………………………………………………………. ۱۳۹
۱-۳- تهاجم فرهنگی ………………………………………………………………………….. ۱۴۱
۱-۴- حس نوگرایی …………………………………………………………………………… ۱۴۲
۱-۴-۱- نزاع قدیم و جدید …………………………………………………………………… ۱۴۲
نقد و نظر …………………………………………………………………………………………… ۱۴۴
۱-۵- مهاجرتها……………………………………………………………………………………. ۱۴۴
۲- شعر تاملی و مکاتب ادبی غرب …………………………………………………….. ۱۴۷
نقد و نظر …………………………………………………………………………………………… ۱۴۹
۲-۱- آیا تامل به معنی قطع رابطه با مسایل بیرونی است ؟……………………… ۱۵۰
بخش سوم : گرایش های نوین ادبیات عربی …………………………………………… ۱۵۲
فصل اول : گرایش های نوین شعر عربی معاصر …………………………………… ۱۵۳
۱- گرایش های نوین موضوعی ……………………………………………………………. ۱۵۵
۱-۱- حماسه ……………………………………………………………………………………. ۱۵۶
۱-۲- نمایشنامه منظوم ……………………………………………………………………… ۱۵۸
۱-۳- قصه ……………………………………………………………………………………….. ۱۶۲
۱-۴- اسطوره ………………………………………………………………………………….. ۱۶۳
۲- تحولات موسیقی و ساختار شعر عربی …………………………………………. ۱۶۷
۲-۱- شعر منثور ………………………………………………………………………………. ۱۶۸
۲-۲- شعر آزاد…………………………………………………………………………………. ۱۶۹
۲-۳- شعر مدور……………………………………………………………………………….. ۱۷۰
۲-۴- قصیده کلی ………………………………………………………………………………. ۱۷۲
۲-۵- شعر درامی (نمایشی)………………………………………………………………… ۱۷۳
فصل دوم :گرایش های نوین نثر عربی معاصر……………………………………….. ۱۷۴
۱- قصه در ادب عربی معاصر …………………………………………………………….. ۱۷۸
۲- سیره نویسی …………………………………………………………………………………. ۱۸۰
۳- نمایشنامه نویسی …………………………………………………………………………… ۱۸۱
بخش چهارم : سیری در اندیشه مسیحی عرب ……………………………………….. ۱۸۳
فصل اول: اندیشه ادبای مسیحی عرب …………………………………………………… ۱۸۴
۱- ادبای مهجر……………………………………………………………………………………. ۱۸۵
۱-۱- جبران خلیل جبران …………………………………………………………………… ۱۸۵
۱-۱-۱- اسلوب ادبی جبران ……………………………………………………………… ۱۸۵
۱-۱-۲- شرق و غرب از نظر جبران ………………………………………………….. ۱۹۱
۱-۱-۳- واقع گرایی جبران ……………………………………………………………….. ۱۹۵
۱-۲- میخائیل و نعیمه ……………………………………………………………………… ۱۹۶
۱-۲-۱- اسلوب ادبی نعیمه ……………………………………………………………….. ۱۹۶
۱-۲-۲- عوامل موثر بر افکار نعیمه …………………………………………………… ۱۹۸
۱-۲-۳- شرق و غرب از نظر نعیمه …………………………………………………… ۲۰۱
۱-۳- ایلیا ابوماضی ………………………………………………………………………… ۲۰۴
۱-۳-۱- شرق و غرب از نظر ابوماضی …………………………………………….. ۲۰۴
۱-۴- دیانت و رجال مذهبی در ادب مهجر………………………………………….. ۲۰۵
۱-۵- مقایسه باورهای دینی مهجر ……………………………………………………. ۲۰۷
۱-۶- زن در ادب مهجر …………………………………………………………………… ۲۰۸
۱-۷- عرف و سنت تحمیلی ،ازدواج اجباری ……………………………………….. ۲۰۸
۲-سایر ادبا ……………………………………………………………………………………….. ۲۱۱
۲-۱- نجیب عازوری …………………………………………………………………………… ۲۱۱
۲-۲- شبلی شمیل ……………………………………………………………………………….. ۲۱۳
۲-۲-۱- شعر شمیل در ستایش حضرت محمد (ص) و قرآن…………………… ۲۱۵
۲-۲-۲-سخن شبلی شمیل درباره امام علی بن ابی طالب (ع)…………………….. ۲۱۶
۲-۳-نسیب عریضه و سبک شعری تازه ………………………………………………… ۲۱۶
فصل دوم :تاثیر ادبای مسیحی عرب بر جهان عرب ………………………………… ۲۱۷
۱- اندیشه ها و جنبش های نوین سیاسی – اجتماعی ………………………………. ۲۱۸
۱-۱- راههای نفوذ فلسفه روشنگری فرانسه و اندیشه های انقلاب فرانسه
در خاور عربی ………………………………………………………………………………….. ۲۲۲
۱-۲- کوشش عملی ادبا …………………………………………………………………….. ۲۳۲
۱-۳- کشورهای عربی ………………………………………………………………………. ۲۳۵
۱-۴- انجمن های روشنگری فرهنگی در سوریه …………………………………… ۲۳۷
۲- داستان ……………………………………………………………………………………… ۲۴۲
۲-۱- انگیزش منفی به دین وتمسخر مظاهر آن و طرح ارزش های ضد دینی ۲۴۵
۲-۱-۱- خودکشی ………………………………………………………………………………. ۲۵۰
۲-۱-۲- اعتراف …………………………………………………………………………………. ۲۵۴
۲-۲- اهتمام به غریزه ممنوعه جنسی و توصیف صحنه های تحریک آمیز.. ۲۵۵
۲-۳- استعمال گویش محلی و تضعیف زبان فصیح عربی ………………………. ۲۶۶
۲-۴- واقع گرایی در داستان ………………………………………………………………. ۲۶۸
۳- تاریخ ………………………………………………………………………………………… ۲۸۰
نقدو نظر ……………………………………………………………………………………………. ۲۸۰
۴- زبان شناسی ……………………………………………………………………………… ۲۸۳
فصل سوم : اندیشه ادیب مسلمان …………………………………………………………. ۲۸۶
۱- طه حسین ……………………………………………………………………………………… ۲۸۸
۱-۱- آثار ادبی طه حسین ………………………………………………………………….. ۲۸۸
نقد و نظر …………………………………………………………………………………………… ۲۹۹
چکیده ………………………………………………………………………………………………… ۳۰۱
خلاصه البحث …………………………………………………………………………………….. ۳۰۳
منابع …………………………………………………………………………………………………. ۳۰۵