مقدمه
بر اساس کشفیات باستان شناسی و مطالعات تاریخی، جامعه شرقی و به ویژه منطقة بین النهرین محل ظهور نخستین تمدن بشری و کانون تجمع انسانی است. به همین دلیل و به منظور انتظام بخشیدن به روابط اجتماعی و تهذیب اخلاقی، دین کانون مظهر ادیان الهی و حتی مذاهب غیر آسمانی است جذابیتهای اقتصادی، دینی، جغرافیایی و بخصوص شرایط شبه جزیره بودن این منطقه از آغاز شکل گیری ؟ نیست موجب گردید که هر قدمی برای دستیابی به این جذابیتها منطقه را مورد هجوم قرار دهد. این تهاجم موجب گردید که خاورمیانه منطقهای از نژادها – مذاهب زبانها و خلاصه مجموعة فرهنگی تفکیک ناپذیر شود. اما از میان تهاجم فرهنگهای مهاجم آنچه که خاصیت اثر گذاری و تاثیر پذیری بیشتری درشت فرهنگ غربی بود. آشنایی اروپا با منطقة خاور نسبت (گر چه این یک اصطلاح قرن نوزدهمی است) و تاثیر متقابل فرهنگی ناشی از دلایل بسیاری است در جمله قرابت جغرافیایی – منافع مشترک تجاری با محوریت دریای سیاه دریای مدیترانه و خلیج فارس – ؟ ادیان ابراهیمی یهودیت و مسیحیت – تشکیل نخستین کلوینهای یونانی در قرن ششم ق – م در دهانه نیل – نخستین برخورد نظامی میان ایران و یونان و سپس روم – تشابه نژادی میان اروپا و ایران (اروپاییان معتقدند که ما شرق را بازرتشت ؟ ایران شناختیم) تمام این دلایل قطعاً به دنبال برخوردهای نظامی – روابط تجاری و تأثیرات مذهبی موجب کنشهای فرهنگی میان شرق و غرب و به ویژه پس از ظهور اسلام باعث تأثیر و تأثیرات مذهبی موجب کنشهای فرهنگی میان شرق و غرب و به ویژه پس از ظهور اسلام باعث تأثیر و تأثر فرهنگی بین اسلام و مسیحیت شد. بنابراین منطقة ما از دورة سومریان با اقلام حاشیه ؟ مدیترانه ارتباط داشته، اما از دورة یونانیان این ارتباط بیشتر در قالب نظامی – تجاری – سیاسی و مذهبی بوده است.
نتیجه گیری
موضوع مورد مطالعه در این طرح به دلیل گستردگی بستر تاریخ و وسعت مبادلات فرهنگی میان دو کانون تمدن بزرگ اسلام و مسیحیت طی دورة هزار سالة قرون وسطی از یک سو قابل اهمیت است اما از جهت دیگر به علت تنوع موضوعی – چگونگی انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اروپا و میزان تأثیرگذاری آن و اختلاف نظر محققان اروپایی در خصوص تأثیرگذاری ، کل موضوع را در یک پیچیدگی مفهومی قرار داده است اما ظن غالب در میان اکثر علماء دیروز و امروز اروپا این است که پس از ظهور اسکندر و لشکرکشی او به شرق وی که در پی تحقق نظریة «جهان وطنی» سوفسطابیان و و استقرار امپراتوری واحد در سطح جهانی آباد آنروز بود ، بعد از تصرف مصر و ساخت شهر اسکندریه تصمیم گرفت آتن رابه این شهر منتقل کند. بنابراین میراث علم و فلسفة یونانی به همت اسکندر به اسکندریه انتقال یافت و در این شهر دانشمندان برجسته ای مثل اقلیدوس . بطلمیوس و ارشمیدوس باب جدیدی از علم یونانی را در اینجا گشودند که حکایت ازتخصصی شدن علم از جمله ریاضیات – نجوم و فیزیک و شیمی میکرد. به این ترتیب اسکندریه به کانون درخشانی تبدیل شد و تا بعد از اسلام نیز این درخشندگی ادامه داشت.